Pozyskać ucznia w przyszłości pracownika – aktywny program doradztwa zawodowego

Inspiracją do opracowania innej formy doradztwa zawodowego była wizyta Zarządu placówki w „ZAW GmbH – Zentrum für Aus-und Weiterbildung” w Lipsku – Niemcy, a pomysłodawcą Pani Renata Frankowska, Dyrektor Zespołu Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku.

Program doradztwa zawodowego przyjął formę praktycznych warsztatów realizowanych na terenie miasta Białystok oraz wybranych powiatów województwa podlaskiego. Działania zostały skierowane do: młodzieży kształcącej się w szkołach gimnazjalnych a obecnie podstawowych ich rodziców oraz uczniów Zespołu Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku.

Praktyka została zainicjowana w roku szkolnym 2015/2016 i miała na celu zapoznanie uczniów z praktycznym wymiarem kształcenia w zawodzie, poznanie środowiska pracy oraz promocję kształcenia zawodowego. Program jest realizowany przy czynnym udziale uczniów i nauczycieli ZST wpieranych przez pracodawców skupionych w Sieci współpracy z ZST.

Program był odpowiedzią na potrzebę realizacji doradztwa zawodowego, które podniosłoby świadomość uczniów w zakresie korzyści związanych z wyborem konkretnego zawodu w planowaniu swojej kariery edukacyjnej. Dotychczasowe inicjatywy w obszarze doradztwa zawodowego realizowane były w formie teoretycznej – rozmowy ucznia z doradcą, wypełnienia testów, przygotowania Indywidualnych Planów Działania. Jest to standardowe podejście do realizacji doradztwa zawodowego nie dające młodzieży możliwości sprawdzenia swoich predyspozycji do wykonywania czynności zawodowych. Uczniowie teoretycznie znają zawody, ale nie mają świadomości z jakimi czynnościami zawodowymi są one związane i jakich wymagają predyspozycji.

W obszarze młodzieży gimnazjalnej oraz ósmoklasistów skupiliśmy się na przygotowaniu prezentacji warsztatowych przedstawiających zawód kształcony w Zespole Szkół Technicznych w Białymstoku. Główny nacisk położony został na opracowanie ćwiczeń praktycznych, których uczestnikami mogliby być gimnazjaliści i ósmoklasiści a wpierającymi byliby uczniowie ZST.

Podczas wizyt w szkołach młodzież gimnazjalna i ósmoklasiści mogli samodzielnie wykonać z drewna małe formy użytkowe (piórnik, brelok do kluczy, wypalanie metodą pirografii elementu dekoracyjnego), w zakresie branży mechaniczno-samochodowej uczniowie grawerowali napisy na długopisach, polerowali na wszystkich etapach procesowych drzwi samochodowe, składali i rozkładali silnik „malucha” oraz drukowali zaprojektowane elementy w formacie 3D, ci, którzy interesują się tematem kulinariów mogli sprawdzić się w przygotowaniu zdrowych dipów do sałatek i przekąsek, składaniu koreczków, dekoracji potraw metodą carwingu, dekoracji stołów.

Głównym celem tego działania była preorientacja zawodowa uczniów, która dokonuje się poprzez praktyczne sprawdzenie swoich umiejętności w konkretnych działaniach. Dla niektórych z nich był to pierwszy w życiu kontakt z manualną produkcją użytkowych przedmiotów czy potraw. Tylko nieliczni z tytułu doświadczeń rodzinnych mieli już w tym zakresie jakąś praktykę. Wiemy już, że taka metoda to doskonały sposób na doświadczane zawodu w praktyce i jednocześnie realny test na sprawdzenie się w danej dziedzinie.

Podkreślić w tym wszystkim należy, że uczniowie ZST występowali tu w nowej roli – ekspertów zawodu dla swoich młodszych kolegów. Przez to działanie również oni nabyli nowe kompetencje w zakresie prezentacji nabytych już sprawności, planowania pracy, współpracy w grupie, instruktażu, odpowiedzialności, a przede wszystkim uświadomili sobie, że dokonali słusznego zawodowego wyboru.

Rodzice młodzieży gimnazjalnej oraz uczniów szkół podstawowych, którzy uczestniczyli w spotkaniach z zakresu doradztwa zawodowego podkreślili, że takie działania zdecydowanie poszerzają postrzeganie przyszłości ich dzieci w danym zawodzie oraz płynących z posiadania praktycznych umiejętności korzyści. Dlatego też specjalne spotkania dedykowane były również z rodzicom. W tym elemencie bardzo aktywnie zespoły szkolne wspierane były przez pracodawców skupionych w Sieci współpracy ZST, co uświadomiło rodzicom, że przyszła ścieżka edukacyjna ich dzieci może być związana z nauką zawodu, co będzie gwarantem dobrej-godnej przyszłości.

Rokrocznie działaniem warsztatów objętych było ponad 50 szkół z województwa podlaskiego. Odbiorcami byli uczniowie ostatnich klas gimnazjów oraz szkół podstawowych. Przeprowadziliśmy około 100 spotkań warsztatowych z udziałem młodzieży, towarzyszących im nauczycieli, dyrekcji. W spotkaniach z rodzicami wzięło udział ponad 600 osób. Z ramienia pracodawców uczestniczyło w warsztatach 20 właścicieli firm.

ZST w realizację inicjatywy zaangażowała przedsiębiorców skupionych w Sieci współpracy, były to m. in. następujące firmy:

• TOBO Datczuk Spółka Jawna, 
• PSS Społem Białystok,
• SaMasz sp. z o.o.,
• Lech. Garmażeria Staropolska,
• Fabryka Mebli Forte S.A.,
• PHUP Lambud,
• ASW Wojciula sp. z o.o.,
• Wasilewski i Syn,
• Pan Bochenek,
• Komandor Białystok S.A.

Właściciele i zarządy poszczególnych firm uczestniczyli w spotkaniach z rodzicami i uczniami szkół gimnazjalnych oraz podstawowych, uczniami ZST; umożliwiali zapoznanie się uczniów z każdym aspektem pracy firmy (struktura lokalowa, technologiczna, personalna, procesowa); poprzez swój udział kształtowali świadomość zawodową uczniów.

Dotychczasowe podejście do doradztwa zawodowego polega na teoretycznym poznawaniu zawodu i „papierowym” określeniu swoich predyspozycji zawodowych. Innowacją w naszym projekcie jest stworzenie sytuacji, w której młody człowiek ma szansę sprawdzić swoje umiejętności w wykonywaniu konkretnych czynności zawodowych – praktycznych.

Taka forma to namiastka diagnozy kompetencji zawodowych. Warsztaty stanowią szansę na zetknięcie się młodego człowieka z „zawodem w pigułce”, kiedy młodzież w sposób praktyczny może sprawdzić swoje umiejętności techniczne. Ma możliwość uczestniczenia w zajęciach, z którymi uczniowie ZST stykają się na co dzień, poczuć klimat twórczej pracy i dumę z dobrze wykonanego zadania.

Przedmioty wykonane przez uczniów stają się ich własnością, wykonane własnoręcznie są materialnym potwierdzającym ich umiejętności. Niektórzy uczniowie, dzięki warsztatom zawodowym po raz pierwszy mieli możliwość zetknięcia się z narzędziami, materiałem drzewnym i metalowym. Warsztaty pozwoliły uczniom ZST sprawdzić swoje kompetencje i umiejętności zawodowe – nabyte dotychczas – w sytuacji przekazywania wiedzy praktycznej swoim młodszym kolegom. Dokonywali zatem ewaluacji własnych umiejętności, działań, kompetencji.

Ważnym aspektem było także angażowanie uczniów ZST w działania społeczne, budowanie relacji interpersonalnych, nawiązywanie kontaktów. Mieli szansę na zdobycie umiejętności wykraczających poza podstawę programową, uczyli się współpracy ze sobą, reprezentowania szkoły w środowisku lokalnym, co zdecydowanie wykracza poza działania typowo szkolne.

Realizacja warsztatów pozwoliła na zacieśnienie relacji w środowisku oświatowym w skali całego województwa podlaskiego oraz wypracowała bardzo efektywny system współpracy między ZST a szkołami podstawowymi.